Thương mại điện tử đang trở thành kênh kinh doanh chủ lực của hàng triệu cá nhân và doanh nghiệp Việt. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu tường tận về các mô hình kinh doanh thương mại điện tử. Dưới đây là 7 mô hình TMĐT phổ biến nhất mà bạn cần nắm rõ trong quá trình phát triển doanh nghiệp.
Contents
Mô hình kinh doanh thương mại điện tử là gì?
Mô hình kinh doanh thương mại điện tử là cách mà doanh nghiệp buôn bán hàng hóa/dịch vụ trên nền tảng trực tuyến. Hiểu đơn giản, đây là bộ khung xác định ai là người bán, ai là người mua, sản phẩm/dịch vụ được cung cấp qua hình thức nào và dòng tiền được luân chuyển ra sao trong môi trường Internet.
Việc hiểu và lựa chọn đúng mô hình kinh doanh TMĐT giúp doanh nghiệp:
- Xác định đối tượng khách hàng mục tiêu rõ ràng hơn.
- Xây dựng chiến lược bán hàng và marketing online hiệu quả.
- Tối ưu nguồn lực vận hành và hạ tầng công nghệ.
>> Xem thêm: Hệ sinh thái thương mại điện tử là gì? Cách doanh nghiệp vận hành và tối ưu cơ hội
7 mô hình kinh doanh thương mại điện tử phổ biến hiện nay
Tùy theo cách thức vận hành và đối tượng tham gia, TMĐT được chia thành nhiều mô hình khác nhau với các đặc điểm riêng biệt. Dưới đây là những mô hình kinh doanh thương mại điện tử phổ biến và được áp dụng rộng rãi nhất hiện nay.
1. Mô hình B2C (Business to Consumer)
Đây là mô hình TMĐT phổ biến nhất, trong đó doanh nghiệp bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng cuối thông qua sàn TMĐT.
- Đặc điểm: Các giao dịch thường có giá trị nhỏ, tần suất cao và đòi hỏi trải nghiệm mua sắm nhanh, thuận tiện
- Yêu cầu doanh nghiệp: Marketing tập trung tạo độ phủ lớn, đầu tư vào logistics để đáp ứng đa dạng nhu cầu mua hàng của lượng lớn người tiêu dùng
Ví dụ: Shopee, Lazada hay Tiki là các nền tảng điển hình cho mô hình B2C tại Việt Nam, nơi hàng triệu người dùng mua sắm mỗi ngày. Ngoài ra, nhiều thương hiệu như Canifa, Juno hay The Coffee House cũng đang vận hành mô hình B2C qua website và ứng dụng riêng để kiểm soát trải nghiệm người dùng tốt hơn.
2. Mô hình B2B (Business to Business)
Trong mô hình B2B, các doanh nghiệp giao dịch và cung cấp sản phẩm/dịch vụ cho nhau thông qua nền tảng điện tử. Đây có thể là nhà sản xuất bán hàng cho đại lý hoặc doanh nghiệp cung cấp giải pháp phần mềm, dịch vụ công nghệ cho doanh nghiệp khác.
- Đặc điểm: Chu kỳ giao dịch dài, giá trị đơn hàng lớn và yêu cầu khắt khe về hợp đồng, vận chuyển và thanh toán
- Yêu cầu doanh nghiệp: Xây dựng uy tín thương hiệu, độ tin cậy và tính ổn định trong quan hệ hợp tác.
Ví dụ: Alibaba là sàn B2B lớn nhất thế giới, nơi các nhà sản xuất và nhà phân phối toàn cầu tìm kiếm đối tác. Tại Việt Nam, VietGo hay 1688 cũng là những nền tảng phổ biến cho mô hình này.
3. Mô hình C2C (Consumer to Consumer)
Mô hình C2C cho phép người tiêu dùng trực tiếp mua bán với nhau thông qua nền tảng trung gian. Ở đây, nền tảng đóng vai trò kết nối, hỗ trợ niêm yết sản phẩm, quản lý thanh toán và đảm bảo an toàn giao dịch.
- Ưu điểm: linh hoạt, chi phí thấp và khả năng tiếp cận thị trường nhanh chóng cho người bán cá nhân
- Thách thức: khó kiểm soát chất lượng hàng hóa và độ tin cậy giữa các bên
Ví dụ: Chợ Tốt, eBay hay Facebook Marketplace là những nền tảng hoạt động theo mô hình C2C. Người dùng có thể rao bán đồ cũ hoặc sản phẩm tự sản xuất một cách dễ dàng.
4. Mô hình C2B (Consumer to Business)
Khác với các mô hình truyền thống, C2B là hình thức người tiêu dùng chủ động cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ cho doanh nghiệp. Đây là mô hình phổ biến trong lĩnh vực sáng tạo, marketing hoặc freelancer.
Đặc điểm: giúp doanh nghiệp tiếp cận nhanh nguồn nhân lực chất lượng mà không cần mở rộng, mang lại thu nhập linh hoạt cho người lao động tự do.
Ví dụ: Các nền tảng như Upwork, Freelancer hay Vlance cho phép cá nhân cung cấp dịch vụ thiết kế, viết nội dung, lập trình hoặc chạy quảng cáo cho doanh nghiệp. Ngoài ra, các KOLs/Influencers nhận quảng cáo từ thương hiệu trên mạng xã hội cũng hoạt động theo mô hình C2B.
5. Mô hình D2C (Direct to Consumer)
D2C là mô hình thương hiệu bán trực tiếp cho người tiêu dùng mà không qua trung gian phân phối. Thay vì phụ thuộc vào đại lý hay sàn, doanh nghiệp tự xây dựng website hoặc ứng dụng riêng để kinh doanh và chăm sóc khách hàng.
- Ưu điểm: kiểm soát toàn bộ trải nghiệm người dùng, tối ưu biên lợi nhuận và xây dựng thương hiệu mạnh hơn.
- Nhược điểm: không tận dụng được cơ hội từ các đơn vị trung gian, phải đầu tư đáng kể vào marketing, logistics, hệ thống thanh toán và công nghệ để vận hành độc lập.
Ví dụ: Thương hiệu thời trang Coolmate (Việt Nam) hay Glossier (Mỹ) là những case study thành công khi ứng dụng D2C, nhờ tập trung vào trải nghiệm khách hàng.
>> Xem thêm: Chủ cửa hàng cần chuẩn bị gì khi mở rộng chi nhánh và hệ thống thanh toán?
6. Mô hình Subscription (Đăng ký định kỳ)
Đây là mô hình mà khách hàng trả phí định kỳ (hàng tháng, quý, năm) để nhận sản phẩm hoặc dịch vụ liên tục. Subscription giúp doanh nghiệp duy trì dòng tiền ổn định, đồng thời xây dựng mối quan hệ lâu dài với khách hàng.
Để thành công trong mô hình này, doanh nghiệp cần tạo ra trải nghiệm liên tục, nội dung và sản phẩm luôn mới mẻ để giữ chân người dùng.
Ví dụ: Netflix, Spotify là những mô hình dịch vụ đăng ký điển hình. Ngoài ra, tại Việt Nam, các dịch vụ giao cà phê, mỹ phẩm hoặc box quà định kỳ cũng đang áp dụng subscription.
7. Mô hình O2O (Online to Offline)
O2O là mô hình kết hợp giữa online và offline, trong đó khách hàng có thể đặt hàng trực tuyến nhưng nhận và trải nghiệm sản phẩm trực tiếp tại cửa hàng (hoặc ngược lại). Mô hình này không chỉ đem đến sự tiện lợi cho khách hàng, mà còn giúp doanh nghiệp gia tăng điểm chạm thương hiệu, đồng thời tận dụng dữ liệu người dùng để cá nhân hóa trải nghiệm cả trực tuyến lẫn tại cửa hàng.
Ví dụ: Người dùng đặt hàng trên website của Decathlon, sau đó đến cửa hàng nhận sản phẩm hoặc đặt bàn qua app The Coffee House và thanh toán tại quán.
Kết luận
Mỗi mô hình kinh doanh thương mại điện tử đều có đặc điểm riêng, phù hợp với mục tiêu phát triển của doanh nghiệp. Tuy nhiên, điểm chung của tất cả mô hình là cần một nền tảng thanh toán số an toàn, linh hoạt và dễ tích hợp – yếu tố giúp doanh nghiệp vận hành hiệu quả.
Là trung gian thanh toán được cấp phép bởi Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, AppotaPay hiện đang là đối tác đáng tin cậy của 500+ doanh nghiệp Việt, cung cấp các giải pháp thanh toán toàn diện với mức phí hợp lý.
Các dịch vụ thanh toán số của AppotaPay sẽ giúp doanh nghiệp:
- Đơn giản hóa quy trình thanh toán: hỗ trợ nhiều phương thức như thẻ ATM, ví điện tử, mã QR, giúp khách giao dịch nhanh chóng và thuận tiện.
- Tăng tỷ lệ chuyển đổi đơn hàng: nhờ trải nghiệm thanh toán liền mạch, giảm tình trạng bỏ giỏ hàng giữa chừng.
- Tối ưu chi phí vận hành: tích hợp nhiều kênh thanh toán trong một nền tảng duy nhất, giảm khâu trung gian và chi phí quản lý.
- Hỗ trợ phát triển đa mô hình kinh doanh: từ B2C, B2B đến C2C, giúp doanh nghiệp linh hoạt mở rộng quy mô và kênh bán hàng.
Liên hệ ngay với AppotaPay để nhận tư vấn về giải pháp phù hợp với nhu cầu của bạn!
