Ngày nay, chuyển đổi số đã được áp dụng vào thực tiễn tại nhiều doanh nghiệp Việt. Tuy nhiên, thực tế cho thấy không ít doanh nghiệp đầu tư nhưng kết quả mang về lại mờ nhạt, thậm chí gây lãng phí nguồn lực. Nguyên nhân chính không nằm ở công nghệ, mà ở việc chưa hiểu đúng cách thức và mục tiêu. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp kiến thức từ A-Z về chuyển đổi số để doanh nghiệp hiểu rõ và biết được hướng đi đúng đắn.
Contents
1. Chuyển đổi số là gì? Khái niệm về chuyển đổi số
Khi được hỏi “chuyển đổi số là gì?”, nhiều doanh nghiệp đề cập đến các công nghệ đang sử dụng. Cách tiếp cận này phản ánh một hiểu lầm phổ biến: đồng nhất chuyển đổi số với việc ứng dụng công nghệ. Trên thực tế, công nghệ chỉ là phương tiện, còn chuyển đổi số là một quá trình thay đổi mang tính chiến lược.
Chuyển đổi số là quá trình doanh nghiệp sử dụng công nghệ số và dữ liệu để tái cấu trúc cách vận hành, cách ra quyết định và cách tạo ra giá trị, nhằm thích nghi với môi trường kinh doanh mới và nâng cao năng lực cạnh tranh dài hạn. Điều quan trọng không phải là doanh nghiệp dùng công nghệ gì, mà là công nghệ đó giúp doanh nghiệp giải quyết vấn đề gì và tối ưu vận hành ra sao.
Khái niệm về chuyển đổi số được phân thành 3 cấp độ:
- Cấp độ 1: Số hóa dữ liệu, tức chuyển thông tin từ dạng thủ công sang dạng số.
- Cấp độ 2: Số hóa quy trình, khi doanh nghiệp dùng công nghệ để tự động hóa và chuẩn hóa các nghiệp vụ vận hành.
- Cấp độ 3: Chuyển đổi số thật sự, khi doanh nghiệp sử dụng dữ liệu sinh ra từ các hệ thống đó để thay đổi cách quản trị và ra quyết định, thay vì tiếp tục dựa vào cảm tính hoặc kinh nghiệm cá nhân.
Nhiều doanh nghiệp tưởng rằng mình đã chuyển đổi số vì đã triển khai nhiều hệ thống khác nhau, nhưng thực chất mới chỉ dừng ở bước số hóa. Điều này lý giải cho trường hợp doanh nghiệp đầu tư lớn cho công nghệ nhưng hiệu quả kinh doanh không cải thiện tương xứng.
2. Chuyển đổi số đem lại lợi ích gì?
Ở cấp độ vận hành, chuyển đổi số giúp doanh nghiệp giảm sự phụ thuộc vào con người và các thao tác thủ công. Khi quy trình được số hóa và liên thông, thời gian xử lý công việc được rút ngắn, sai sót giảm và chi phí vận hành được kiểm soát tốt hơn. Những lợi ích này không chỉ giúp doanh nghiệp tăng tốc công việc, mà còn tạo ra sự ổn định và bền vững.
Ở cấp độ quản trị, giá trị của chuyển đổi số được thể hiện rõ hơn. Khi dữ liệu được tập trung và cập nhật theo thời gian thực, nhà quản lý có thể nhìn thấy bức tranh toàn cảnh về hoạt động kinh doanh, từ doanh thu, chi phí, tồn kho đến hiệu suất từng bộ phận. Điều này cho phép doanh nghiệp ra quyết định dựa trên dữ liệu thực tế, thay vì chờ tổng hợp báo cáo thủ công hoặc dựa vào cảm nhận chủ quan.
Về dài hạn, lợi ích quan trọng nhất của chuyển đổi số nằm ở khả năng thích ứng và mở rộng. Doanh nghiệp có nền tảng số tốt sẽ dễ dàng điều chỉnh mô hình kinh doanh, thử nghiệm sản phẩm hoặc dịch vụ mới và mở rộng quy mô mà không làm chi phí tăng theo cấp số nhân. Trong bối cảnh thị trường thay đổi nhanh, đây chính là lợi thế cạnh tranh mang tính quyết định.
3. Đặc điểm của chuyển đổi số
Một trong những nguyên nhân khiến nhiều dự án chuyển đổi số thất bại là doanh nghiệp đánh giá sai bản chất của quá trình này. Hiểu rõ các đặc điểm của chuyển đổi số giúp doanh nghiệp đặt kỳ vọng đúng và xây dựng lộ trình phù hợp.
4 đặc điểm cơ bản của chuyển đổi số:
- Là một quá trình liên tục. Doanh nghiệp cần hiểu số hóa không phải quá trình có điểm kết thúc, chỉ cần áp dụng công nghệ là xong. Trái lại, nó gắn liền với sự phát triển của doanh nghiệp. Khi môi trường kinh doanh, công nghệ và hành vi khách hàng thay đổi, doanh nghiệp buộc phải điều chỉnh.
- Lấy dữ liệu làm trung tâm, không phải công nghệ. Công nghệ chỉ phát huy giá trị khi dữ liệu được thu thập đầy đủ, kết nối xuyên suốt và được sử dụng trong quá trình ra quyết định. Nếu doanh nghiệp có nhiều hệ thống nhưng dữ liệu phân mảnh và không được khai thác, thì chưa thể coi là chuyển đổi số.
- Tác động sâu đến con người và tổ chức. Việc thay đổi hệ thống kéo theo thay đổi cách làm việc, cách đánh giá hiệu quả và thậm chí là văn hóa doanh nghiệp.
- Không có mô hình chung cho mọi doanh nghiệp. Mỗi doanh nghiệp có đặc thù ngành nghề, quy mô và mức độ sẵn sàng khác nhau, do đó cần một cách tiếp cận phù hợp thay vì sao chép mô hình của doanh nghiệp khác.
4. Những khó khăn và thách thức lớn nhất trong chuyển đổi số
Dù mang lại nhiều lợi ích, chuyển đổi số cũng đi kèm không ít khó khăn và thách thức. Thách thức lớn nhất thường không đến từ công nghệ, mà đến từ chiến lược và cách triển khai.
Một số thách thức mà doanh nghiệp thường gặp phải:
- Chưa xác định mục tiêu. Nhiều doanh nghiệp bắt đầu chuyển đổi khi chưa xác định rõ mục tiêu cần giải quyết, dẫn đến đầu tư dàn trải, thiếu trọng tâm và khó đo lường hiệu quả. Khi kết quả không rõ ràng, chuyển đổi số dễ bị xem là lãng phí.
- Đầu tư công nghệ rời rạc. Khi mỗi phòng ban sử dụng một công cụ riêng biệt, dữ liệu thiếu đồng bộ, doanh nghiệp không thể có cái nhìn tổng thể về hoạt động của mình. Điều này không chỉ làm giảm giá trị của chuyển đổi số, mà còn làm tăng độ phức tạp trong quản lý.
- Đội ngũ nhân sự thiếu năng lực. Nếu nhân sự không được đào tạo để hiểu và khai thác hệ thống, hoặc nếu quản lý vẫn ra quyết định theo thói quen cũ, các nền tảng số sẽ nhanh chóng bị bỏ quên. Trong nhiều trường hợp, chuyển đổi số thất bại không phải vì thiếu công nghệ, mà vì thiếu sự thay đổi từ con người.
Nhìn chung, những thách thức này cho thấy chuyển đổi số không thể triển khai theo phong trào hay tách rời chiến lược kinh doanh. Doanh nghiệp chỉ có thể thực hiện hiệu quả khi tiếp cận đúng bài toán, có lộ trình rõ ràng và đảm bảo sự đồng bộ giữa công nghệ, con người và cách vận hành.
>> Xem thêm: Cơ hội và thách thức chuyển đổi số trong du lịch Việt Nam
5. FAQ – Câu hỏi thường gặp
1. Chuyển đổi số khác gì với số hóa?
Số hóa là bước đầu của chuyển đổi số, tập trung vào việc chuyển thông tin và quy trình từ thủ công sang dạng số. Trong khi đó, chuyển đổi số là giai đoạn cao hơn, khi doanh nghiệp sử dụng dữ liệu sinh ra từ quá trình số hóa để thay đổi cách vận hành, quản trị và ra quyết định.
2. Tại sao doanh nghiệp phải chuyển đổi số?
Bởi quá trình này giúp doanh nghiệp tối ưu vận hành, nâng cao hiệu quả quản lý và duy trì năng lực cạnh tranh trong kỷ nguyên số hiện nay. Doanh nghiệp chậm chuyển đổi sẽ phải đối mặt với rủi ro tụt hậu.
3. Ví dụ về chuyển đổi số?
Một cửa hàng không chỉ áp dụng phần mềm để bán hàng, mà còn kết nối dữ liệu bán hàng, thanh toán và hành vi khách hàng để phân tích, từ đó điều chỉnh chiến lược kinh doanh. Khi dữ liệu được sử dụng để thay đổi cách ra quyết định và vận hành, doanh nghiệp mới thực sự bước vào chuyển đổi số, thay vì chỉ dừng ở số hóa quy trình.
4. Chi phí chuyển đổi số có cao không?
Chi phí chuyển đổi sẽ phụ thuộc vào mục tiêu, phạm vi và cách triển khai. Doanh nghiệp không nhất thiết phải đầu tư lớn ngay từ đầu, mà có thể bắt đầu từ những khâu tạo ra giá trị rõ ràng, sau đó mở rộng dần khi đã chứng minh được hiệu quả.
5. Doanh nghiệp nên bắt đầu chuyển đổi số từ đâu?
Nên bắt đầu từ các hoạt động cốt lõi tạo ra dữ liệu và dòng tiền, nơi hiệu quả có thể đo lường trực tiếp và tác động rõ ràng đến kết quả kinh doanh, chẳng hạn như chuyển đổi số khâu thanh toán.
6. Chuyển đổi số quốc gia là gì?
Đây là quá trình ứng dụng công nghệ số và dữ liệu trên phạm vi toàn xã hội nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, phát triển kinh tế số và cải thiện chất lượng đời sống người dân. Khác với doanh nghiệp, chuyển đổi số quốc gia tập trung vào ba trụ cột chính: chính phủ số, kinh tế số và xã hội số, trong đó mục tiêu dài hạn là tạo ra một hệ sinh thái số đồng bộ và bền vững.
>> Xem thêm: Chuyển đổi số du lịch Việt Nam: Thực trạng và hướng đi bền vững
Kết luận
Chuyển đổi số không phải là cuộc chạy đua công nghệ, mà là quá trình thay đổi cách doanh nghiệp vận hành trong kỷ nguyên dữ liệu. Hiểu đúng bản chất, triển khai có lộ trình và gắn chặt với mục tiêu kinh doanh sẽ giúp doanh nghiệp tránh lãng phí nguồn lực và khai thác được giá trị thực sự của quá trình chuyển đổi.
Trong hành trình đó, việc lựa chọn một giải pháp thanh toán số phù hợp đóng vai trò quan trọng. Là một trong những trung gian thanh toán hàng đầu Việt Nam, AppotaPay cung cấp hệ sinh thái thanh toán linh hoạt, hỗ trợ doanh nghiệp số hóa quy trình thu chi, quản lý dữ liệu giao dịch và tối ưu trải nghiệm khách hàng.
Liên hệ AppotaPay ngay để được hỗ trợ số hóa thanh toán tương ứng với quy mô doanh nghiệp!
